Pracownia Pytań Granicznych UAM

Wykład, poniedziałek, 9.00-10.30, Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

Założeniem wykładu jest wprowadzenie słuchaczy w świat poglądów dotyczących istoty człowieka, jakie kształtowały się w myśli wczesnych chrześcijan, głównie Orygenesa i jego szkoły. Analizie poddana zostanie terminologia antropologiczna. Poznanie specyfiki ujęć antropologii we wczesnym chrześcijaństwie umożliwi koncentracja na tekście. Propozycja niniejsza skierowana jest do osób zainteresowanych biblistyką, patrologią oraz historią filozofii i religii.

Wykład z elementami konwersatorium, środa 10.00-11.30, Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

Celem zajęć jest wprowadzenie uczestników w teorię i praktykę krytyki biblijnej. W części wykładowej zostaną przedstawione najważniejsze elementy metod krytycznej pracy z tekstami biblijnymi. Część praktyczną stanowiły będą ćwiczenia warsztatowe – krytyczna analiza wybranych tekstów. Uwzględnimy w szczególności rozwój egzegezy historyczno-krytycznej. Przyjrzymy się także kontrowersjom związanym z wynikami historyczno-krytycznych badań nad Nowym Testamentem.

Tematyka zajęć:

1. Wprowadzenie: dlaczego krytyczna lektura biblii? Podstawowe wiadomości o historii i obecnym stanie tekstu biblijnego.

2. Przykład: Jan 9

3. Przegląd metod egzegezy krytycznej

4. Metoda historyczno-krytyczna – historia, rozwój

5. Metoda historyczno-krytyczna – wprowadzenie do krytyki tekstowej

6. Ćwiczenie: tłumaczenia Rdz 1

7. Metoda historyczno-krytyczna – wprowadzenie do historii form

8. Przykład: Łk 24

9. Metoda historyczno-krytyczna – wprowadzenie do historii redakcji

10. Metody oparte na retoryce i narratologii / analizie strukturalnej

11. Przykład: ewangelia Marka / Przykład: Jan 6

12. Metody oparte na socjologii, psychologii, antropologii kulturowej

13. Ćwiczenie: socjo-psychologiczne uwarunkowania wczesnego chrześcijaństwa

14. Metody kanoniczne

15. Metody kontekstowe (teologia wyzwolenia teologia feministyczna)

Wykład, poniedziałek 10.45-12-15. Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

Wykład prezentuje specyfikę diaspory aleksandryjskiej od założenia miasta przez Aleksandra po upadek diaspory. W centrum zainteresowania znajduje się literatura powstała w diasporze. Prezentowany materiał literacki i papirologiczny ukazuje problematykę polityczno-społeczną i religijno-kulturalną epoki, pozwala także stawiać hipotezy dotyczące znaczenia dziedzictwa aleksandryjskiego dla przyszłości. Propozycja niniejsza skierowana jest do osób zainteresowanych światem biblijnym i klasycznym, historią kultury i literatury (w tym żydowskiej), wczesnym chrześcijaństwem, oraz problematyką społeczną starożytności.

Wykład, poniedziałek 12.30-14.00, Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

W twórczości człowieka odbija się jego świat – rzeczywisty, zamierzony bądź idealny. Podczas wykładu analizie poddam przykłady literackie (i filmowe) wyrosłe na bazie doświadczeń prawników oraz wynikające ze szczególnego zainteresowania praktykowaniem prawa. Interesować nas będą kwestie związane z karierą prawnika, dylematami etycznymi (o ile takie przeżywa), zderzeniem spójnej teorii i wzniosłych ideałów z praktyką i brutalnością rzeczywistości sądowej. Uwagę poświęcimy także na artystyczny przekaz procesów sądowych. Moje zainteresowania obracają się głównie wokół pisarzy-prawników ze Stanów Zjednoczonych i Skandynawii. Wymiar interdyscyplinarny: literaturoznawstwo, historia, prawo, socjologia i inne.

Wykład z elementami konwersatorium, wtorek 10.00-11.30, Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

Zajęcia poświęcone będą kulturowym obrazom katastrofy i apokalipsy funkcjonującym na zasadzie kulturotwórczego i perswazyjnego mitu i fantazmatu. Postaramy się zrekonstruować stan katastroficznej i apokaliptycznej wyobraźni społecznej zarówno w odniesieniu do katastrof naturalnych, jak i pochodzenia antropogenicznego: ekologicznych, technologicznych, oraz innych zewnętrznych (np. najazd Obcych). Interesować nas będą makrostruktury narracyjne/fabularne tworzące współczesny korpus kulturowych wyobrażeń dotyczących ryzyk i zagrożeń cywilizacyjnych.

Podstawowym rozróżnieniem będzie tu podział na katastrofę i apokalipsę, rozumiane odpowiednio jako scenariusze optymistyczne i pesymistyczne, gdzie pierwsze polegają na diagnozowaniu zagrożenia i znalezienia środków zaradczych, a drugie są zawieszone w uniwersum pesymistyczno-fatalistycznym, gdzie rozwiązanie nie istnieje i musi nastąpić Zagłada. Zastanowimy się, czemu w zbiorowej wyobraźni, zwłaszcza popkulturowej, wygrywa obecnie scenariusz apokaliptyczny i jaki to ma wpływ na wytwarzanie nowego korpusu mitów społecznych.

Interesować nas będą granice wyobraźni kolapsologicznej i wytwarzane w jej ramach kategorie diagnostyczne: stosunek do technologii/postępu, instytucji społecznych i państwa, emancypacji społecznych, altruizmu i egoizmu, rozumienia „eschatologii” (zbawstwa) ludzkości. Interesować nas będą formaty utopijne, dystopijne, retropijne i eutopijne oraz metaforyczne kategorie „nowego oświecenia” i „nowego średniowiecza”.

Poszczególne zajęcia będą składały się z części wykładowej: wprowadzenia historyczno-kulturowego a następnie z części dyskusyjno-analitycznej dotyczącej wybranych obrazów literackich i filmowych.

Przykłady literackie (m.in): Apokalipsa Św. Jana, A. Camus Dżuma, C. McCarthy Droga, W. Miller Kantyczka dla Leibowitza, M. Shelley Ostatni człowiek, A. i B. Strugaccy, Piknik na skraju drogi.

Przykłady filmowe (m.in): M. Bay Armagedon, I. Bergman Siódma pieczęć, J. Cameron Terminator, Avatar, A. Clarke, 2001: Odyseja kosmiczna, R. Emmerich Dzień Niepodległości, F. Schaffner Planeta Małp, E. Goldberg/M. Gabriel Pocahontas, S. Kubrick Odyseja kosmiczna, G. Lucas Gwiezdne wojny, G. Miller Mad Max, A. Tarkowski Stalker.

Wykład, poniedziałek 14.30-16.00, Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

Wykład, wtorek 13.15-14.45, Kolegium Heliodora Święcickiego, sala 046

Przedmiot ma za zadanie ukazać relacje kultura – natura w dyskursie historycznym. W tym ujęciu uwzględnione zostaną struktury narracyjne odnoszące się do problemu przyczynowości i toczące się w tym obszarze spory. Struktury narracyjne, dotyczące wybranych epidemii będą stanowiły studium przypadku. Ich analiza ukaże związki dyskursu poświęconego przyczynowości epidemii z obowiązującą wizją świata i człowieka, w tym koncepcji zdrowia i choroby. Istotne będzie ukazanie przemian struktur narracyjnych w tym zakresie w kolejnych okresach historycznych, w warunkach zmieniającej się wiedzy medycznej i kulturowo ujętych koncepcji choroby.

Wykład z elementami konwersatorium, środa 17.00-18.30, Kolegium Heliodora Świecickiego, sala 046

Celem zajęć będzie wprowadzenie w panoramę zjawisk przemocy systemowej. Zajmiemy się najpierw teorią – rodzajami przemocy: ekonomiczną – zjawiskami korupcji i lobbingu oraz ich wzajemnych relacji, polityczną – roszczeniami uniwersalnych / uniwersalizujących systemów politycznych, kulturowych i religijnych.

W ramach przykładowych konkretyzacji przyjrzymy się stosunkowi do demokracji lewej i prawej strony spektrum politycznego – zwłaszcza skrajnej lewicy i skrajnej prawicy. Pokażemy uzurpacje systemowe oparte na ideologiach (nazizm, stalinizm, uzurpacje współczesnych państw autorytarnych, uzurpacje systemu kościelnego) – przyjrzymy się także źródłom historycznym owych uzurpacji – w szczególności systemowej świadomości bycia centrum świata.

Uwaga: ze względu na zbyt małą liczbę osób zapisanych zajęcia w tym semestrze się nie odbędą.

Proponujemy przyjrzenie się trzem właściwościom dyskursu publicznego ostatnich dziesięcioleci: jego teatralizacji, aporyzacji i agonizacji. Będziemy pytali o polityczne, ale przede wszystkim o kulturowe i psycho-społeczne źródła tych zjawisk, a także o powody, dla których uczestnicy polskiego życia publicznego nie stawiają im krytycznego oporu. Sytuacja taka powoduje powtarzające się zamknięcia bezproduktywność społecznej rozmowy o wspólnych wartościach i celach wspólnego działania. Teatralizacja życia publicznego jest zjawiskiem nieuchronnym i w rozsądnych granicach akceptowanym w dojrzałych demokracjach historycznie i współcześnie (dotyczy to np. rytualizacji kontaktów dyplomatycznych, teatralizacji procedur wyborczych, parlamentarnych, sądowych czy wojskowych itp.). Granicą akceptacji publicznego „teatrum” jest jednak jego służebny charakter wobec społecznego podejmowania istotnych decyzji – a to znaczy wobec zdolności do przełamywania uniemożliwiających racjonalne decyzje aporii i antagonizmów. Jak łatwo się przekonać, we współczesnym polskim życiu publicznym granica ta jest wielokrotnie przekraczana. Zajęcia oprzemy na analizie historycznych i współczesnych przypadków politycznego teatrum, prowadzącej do zakreślenia scenariuszy alternatywnych i oceny powodów, dla których nie zostały one zrealizowane.