Holokaust a konflikt izraelsko-palestyński. Topografie pamięci wielokierunkowej

Konwersatorium, wtorek, godz. 13.30-15.00, Kolegium Heliodora Święcickiego, Grunwaldzka 6, sala 046

Idea zajęć wyrasta z przekonania, że konflikt palestyńsko-izraelski stanowi paradygmatyczny przykład konfliktu, w którym szczególnie wyraźnie ujawniają się sprzeczności nowoczesnego imaginarium politycznego. Celem zajęć będzie, po pierwsze, zrekonstruowanie genezy i historii tego konfliktu, po drugie, omówienie wpływu, jaki mają na niego zarówno dominujące sposoby rozumienia Zagłady Żydów w Drugiej Wojnie Światowej, jak i postrzeganie historii europejskiego kolonializmu. Jak pokażemy, istotność tej kwestii wiąże się z faktem, że o ile Zagłada i historia europejskich Żydów (w tym doświadczenie antysemityzmu) stanowi kluczowy punkt odniesienia dla izraelskiej strony konfliktu, o tyle kolonializm i doświadczenie kolonialnego rasizmu determinuje jego palestyńską stronę. Kolejnym celem zajęć będzie omówienie współczesnych podejść teoretycznych, które krytycznie problematyzują rozdzielenie obszarów badawczych skupiających się na Zagładzie i studiach żydowskich oraz, osobno, na historii europejskiego kolonializmu i studiach postkolonialnych. W tym kontekście szczególnie będą nas interesować koncepcja pamięci wielokierunkowej Michaela Rothberga oraz koncepcje rozwijane na gruncie myśli postsyjonistycznej. W trakcie zajęć zastanowimy się, w jaki sposób pozwalają one skonceptualizować powiązania i współzależność między doświadczeniami historycznymi, formami pamięci i orientacjami politycznymi, które stanowią źródło i/lub efekt konfliktu palestyńsko-izraelskiego. Następnie spróbujemy rozstrzygnąć, do jakiego stopnia mogą być one pomocne nie tylko w projektowaniu dróg wyjścia z tego konfliktu, ale także w budowaniu polityki, w której sprzeciw wobec antysemityzmu będzie integralnie związany z niezgodą na ksenofobię i rasizm wobec arabskich, muzułmańskich i nieeuropejskich „innych”. Najogólniejszym celem zajęć będzie refleksja nad etycznymi, poznawczymi i filozoficznymi implikacjami konfliktu palestyńsko-izraelskiego a następnie postawienie pytania o to, w jaki sposób wnioski z tej refleksji mogą być aplikowane do innych przypadków konfliktów politycznych i międzygrupowej wrogości, zarówno współczesnych, jaki historycznych.

Zalecana literatura

(w przypadku pozycji książkowych obowiązywać będą wybrane fragmenty wskazane na zajęciach):

  • Achcar, G. (2011). Arabs and the Holocaust: The Arab-Israeli War of Narratives. SAQI.
  • Anidjar, G. (2017). Żyd, Arab. Historia wroga. Praktyka Teoretyczna, 26(4).
  • Bashir, B., Goldberg, A., Khoury, E., Rose, J., & Abu–remaileh, R. (2018). The Holocaust and the Nakba: A New Grammar of Trauma and History. Columbia University Press.
  • Bauman, Z. (1992). Nowoczesność i Zagłada. Fundacja Kulturalna Masada.
  • Bobako, M. (2017). Węzeł palestyński. „Nowy antysemityzm”, islamofobia i pytanie o nie-islamofobiczną Europę. Praktyka Teoretyczna, 26(4).
  • Bobako, M. (2021). The Jew, the Arab, the Pole: March 1968 in Poland and the History of an Alliance Between the Second and Third Worlds. Museum of Modern Art in Warsaw. Łódź Film School.
  • Butler, J. (2014). Na rozdrożu. Żydowskość i krytyka syjonizmu. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  • Gur-Ze’ev, I., Pappé, I. (2003) Beyond the Destruction of the Other’s Collective Memory. Blueprints for a Palestinian/Israeli Dialogue, Theory, Culture & Society, Vol. 20(1).
  • Kalmar, I. D., & Penslar, D. (Red.). (2004). Orientalism and the Jews. Brandeis University Press.
  • Kalmar, I. D. (2009). Anti-Semitism and Islamophobia: The Formation of a Secret. Human Architecture: Journal of the Sociology of Self-Knowledge, VII(2).
  • Pappè, I. (2005). Grzechy założycielskie Izraela. Lewą Nogą, 17.
  • Poliakov, L. (2008). Historia antysemityzmu. Epoka wiary. Universitas.
  • Rothberg, M. (2015). Pamięć wielokierunkowa. Pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich.
  • Raz-Krakotzkin, A. (2011). Exile and Binationalism – From Gershom Scholem and Hannah Arendt to Edward Said and Mahmoud Darwish, Carl Heirich Becker Lecture der Fritz Thyssen Stiftung.
  • Shohat, E. H. (2002). RefleRecommended reading:
  • Faludi, S. (2006). Backlash: The undeclared war against American women. New York: Broadway Books.
  • Scott, J. W. (1986). Gender: A Useful Category of Historical Analysis. The American Historical Review, 91(5), 1053–1075.
  • Kelly, J. (1986). „The Social Relation of the Sexes. Methodological Implications of Women’s History”. in: Women, History, and Theory. University of Chicago Press.
  • Oyěwùmí, O. (1997). The Invention of Women: Making an African Sense of Western Gender Discourses. University of Minnesota Press.
  • Zahia Smail Salhi (2010) „The Algerian feminist movement between nationalism, patriarchy and Islamism” Women’s Studies International Forum, 33, 113–124.
  • Korolczuk, E., Graff, A. (2018). Gender as “ebola from Brussels”: the anticolonial frame and the rise of illiberal populism. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 43(4), 797–Scott, J. W. (1986). Gender: A Useful Category of Historical Analysis. The American Historical Review, 91(5), 1053–1075.
  • Kelly, J. (1986). „The Social Relation of the Sexes. Methodological Implications of Women’s History”. in: Women, History, and Theory. University of Chicago Press.21.
  • Moghadam, V. M. (1995). Gender and revolutionary transformation: Iran 1979 and East Central Europe 1989. Gender & Society, 9(3), 328–358.
  • Kimmel, M. (2017). Angry white men: American masculinity at the end of an era. London: Hachette (fragments).
  • McDowell, L. (1991). Life without father and Ford: the new gender order of post-Fordism. Transactions of the Institute of British Geographers, 400–419.
  • Fraser, N. (2009). Capitalism, Feminism, and the Cunning of History. New Left Review, 56, 97–117.
  • Datta, N. 2018. “Restoring the Natural Order”: The religious extremists’ vision to mobilize European societies against human rights on sexuality and reproduction. the European Parliamentary Forum on Population & Development. https://www.epfweb.org/sites/epfweb.org/files/rtno_epf_book_lores.pdf
  • Kuhar, R., and D. Paternotte,  (Eds.). 2017. Anti-gender campaigns in Europe: Mobilizing against equality. London, New York: Rowman & Littlefield International.
  • Catherine Rottenberg (2014) The Rise of Neoliberal Feminism, Cultural Studies, 28:3, 418-437.

Ponadto:

  • Novel: Atwood, M. 1986. The Handmaid’s Tale. Everyman’s Library Classics, London, New York: Penguin.
  • Films: The Handmaid’s Tale (TV Series 2017), Mrs. America (HBO mini series 2020)ksje na temat utraty włosów i pamięci. Lewą Nogą, 14.
  • Zertal, I. (2010). Naród i śmierć. Zagłada w dyskursie i polityce Izraela. Universitas.

Dodatkowe:

  • Churi, I. (2021). Dzieci getta. Mam na imie Adam. Karakter.
  • Oz, A. (2015). Opowieść o miłości i mroku. Dom Wydawniczy REBIS